poniedziałek, 4 marca 2013

Szałwia lekarska

Dziś na prośbę niektórych czytelników, a także zgodnie z wcześniejszą obietnicą, rozpoczynam tzw. "cykl ziołowy", natomiast bohaterką pierwszego posta będzie Szałwia lekarska (Salvia officinalis). 

Jej nazwa pochodzi od łac. salvare - uzdrawiać, co odzwierciedla jej bogate własności lecznicze  Roślina ta już w starożytnej Grecji czy Rzymie cieszyła się dużą popularnością i stosowana była na najróżniejsze dolegliwości. Przypisywano jej wówczas nie tylko lecznicze, ale także magiczne właściwości. Uważano ją także za afrodyzjak.
Nie bez powodu mawiano onegdaj "U kogo szałwia w ogrodzie, tego śmierć nie ubodzie" ;)
Ciekawostką jest, że kiedyś ziele szałwii wkładano do książeczek do nabożeństwa, aby nie zasnąć np. na nudnych kazaniach w kościele, bo jego świeży zapach bardzo skutecznie  orzeźwiał... Może to jakaś rada dla przemęczonych przed sesją studentów przysypiających czasem nad książkami..? ;)) 

Z czasem poza własnościami leczniczymi dostrzeżono również zalety kulinarne szałwii i obecnie używana jest ona w postaci świeżych lub suchych liści w kuchni, jako dodatek do potraw mięsnych (wieprzowiny, wołowiny, drobiu), niektórych wędlin, sałatek czy sosów. Nadaje ona serom pikantny smak, a także jest składnikiem aromatyzującym marynaty czy octy. W północnych Włoszech, Szwajcarii i niektórych rejonach Niemiec bardzo popularne są  'ciasteczka szałwiowe', tak zwane "myszki" (Mauschen), które kształtem przypominają tego gryzonia. Produkuje się je maczając świeże liście szałwii w cieście naleśnikowym i smażąc na maśle. Niestety nie miałam okazji spróbować takich przysmaków, ale muszę przyznać, że z opisu są kuszące. ;)
Ponieważ jednak nie jest to jednak blog kulinarny, więc wróćmy do własności leczniczych szałwii. ;) 

Surowcem leczniczym jest liść szałwii (Salviae folium), który ze względu na różnorodność związków biologicznie czynnych, wykazuje wszechstronne działanie, a co za tym idzie jest szeroko stosowany w lecznictwie. Chyba większość z nas z szałwią kojarzy płukanki jamy ustnej i gardła. I słusznie.  Ze względu na działanie przeciwzapalne, ściągające, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze, napar z liści szałwii stosuje się do płukania w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła, anginie i pleśniawkach, a także w profilaktyce i leczeniu schorzeń stomatologicznych, stanów zapalnych dziąseł czy po ekstrakcji zębów.
Napar taki można samemu przygotować w warunkach domowych. Wystarczy 1 łyżeczkę rozdrobnionych liści szałwii zalać szklanką wrzącej wody i zaparzać pod przykryciem 15 minut, a następnie przecedzić.

Pewnie niektórzy powiedzą, że "za dużo z tym roboty". Dla leniuchów mamy więc do dyspozycji gotowe preparaty apteczne. Na przykład:

"Tinctura Salviae" Phytopharmu - koncentrat do sporządzenia roztworu do płukania jamy ustnej i gardła (nalewka z liści szałwii)

"Lips" płyn do płukania ust 120 ml zawierający w składzie ekstrakt z liści szałwii i diglukonian chlorheksydyny, polecany przy bolesnych uszkodzeniach błony śluzowej jamy ustnej spowodowanych przez protezy zębowe, aparaty ortodontyczne, a także przy aftach i pleśniawkach

"Lips" żel na afty zawierający: ekstrakt z liści szałwii, diglukonian chlorheksydyny, witaminę B12 i B2

"Dentosept"  płyn 100 ml, którego jednym ze składników jest wyciąg z liści szałwii, stosowany m.in. w zapaleniach jamy ustnej i dziąseł.

Trochę mniej popularne jest stosowanie naparu z liści szałwii do przemywań i okładów w przypadku trudno gojących się ran, owrzodzeń żylakowatych podudzia, łojotoku, trądziku, a także po użądleniach przez pszczoły czy osy, ale warto o nim pamiętać. Napar z liści szałwii stosuje się również, podobno z dobrymi efektami, do przemywań, płukanek czy nasiadówek w przypadku stanów zapalnych pochwy czy sromu.
Ale to jeszcze nie wszystko. Liść szałwii zwiększa także wydzielanie soków trawiennych i działa żółciopędnie, dlatego napar można stosować także wewnętrznie w zaburzeniach trawiennych, problemach żołądkowych, wzdęciach czy biegunkach. 
Picie naparu z liści szałwii zmniejsza też nadmierną potliwość różnego pochodzenia. 

I znów dla osób, którym nie chce się parzyć ziółek, mamy gotowe specyfiki apteczne stosowane przy nadmiernej potliwości:

"Antyperspirant" tabletki - zawierają ekstrakt z liści szałwii i ekstrakt z pachnotki zwyczajnej, przeznaczone dla osób mających problem nadmiernej potliwości stóp, rak czy pleców

"Perspi Block" tabletki, zawierające w składzie m.in. wyciąg z liści szałwii, wskazane przy nadmiernej potliwości

Napar z liści szałwii powoduje też zmniejszenie laktacji. Kiedyś w ofercie firmy Aflofarm był preparat "Antilactin" - kapsułki zawierające w składzie wyciąg z liści szałwii, przeznaczony dla kobiet chcących zakończyć laktację. Nie cieszył się on jednak zbyt dużą popularnością, bo obecnie nie jest już produkowany. 

Tyle jeśli chodzi o działanie lecznicze. Warto również wspomnieć o zastosowaniu olejku szałwiowego w kosmetologii. Dzięki własnościom dezynfekującym, ściągającym i przeciwzapalnym  jest on dodawany do past do zębów, dezodorantów, mydeł czy szamponów.
I uwaga brunetki ;) Odwar z liści szałwii stosuje się także do pielęgnacji ciemnych włosów, ze względu na to, że nadaje on kolor i połysk. Sama nie próbowałam, ale chyba się skuszę, bo trochę połysku przydałoby się moim włosom. ;) Poza tym szałwia sprawdza się bardzo dobrze przy płukaniu włosów nadmiernie przetłuszczających się i z tendencją do łupieżu. W przemyśle perfumeryjnym natomiast olejek szałwiowy znaleźć można w kompozycjach męskich wód toaletowych. 

Jeszcze na koniec ważna uwaga. Szałwii nie powinno się stosować w ciąży i przy karmieniu piersią, a także u osób chorych na epilepsję. 

23 komentarze:

  1. Witam. Dlaczego szałwi nie należy podawać osobom cierpiącym na epilepsję? Ma Pani może jakieś źródło z opisem skutków zażywania przez epileptyków?
    pozdrawiam

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Liście i ziele szałwii zawiera olejek eteryczny. Głównym jego składnikiem jest tujon. Duże dawki wyciągów z szałwii, podawane przez dłuższy okres czasu mogą powodować nudności, wymioty, otępienie i drgawki kloniczne [A. Ożarowski "Rośliny lecznicze"]. Piołun, z którego robi się absynt, również zawiera tujony. W 2011 roku w USA powstał obszerny raport z badań toksyczności tujonów. Stwierdzono, że tujony stosowane w nadmiarze powodują drgawki kloniczne.
      http://ntp.niehs.nih.gov/ntp/htdocs/LT_rpts/TR570.pdf

      Usuń
  2. Ma Pani więcej wiedzy (Intelektu) niż nie jeden lekarz- Inteligencja to to coś w rodzaju cudu -lub uroku osobistego -Na takiego człowieka inaczej się patrzy -ze wzruszeniem i z szacunkiem -Czar i magia jest w oczach - ale też w sercu-To dobrze doskonale że czasami te cechy się uzupełniają -
    Słonecznego nastroju życzę Pani na jesień i zimę aż do wiosny-

    OdpowiedzUsuń
  3. Pozdrawiam Serdecznie -Chciałbym się dowiedzieć ,czy szałwię muszkatołową można stosować w medycynie ludowej.Jeśli tak to co można zbierać liście czy kwiat?-w jakich dolegliwościach pomaga.A może nie warto jej zrywać w celach leczniczych (medycznych).

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Obecnie w medycynie wykorzystuje się głównie olejek z szałwii muszkatołowej- otrzymuje się go przez destylację parą wodną kwitnącego ziela tej rośliny.

      Usuń
    2. Dziękuję serdecznie!!!

      Usuń
  4. Witam
    Czy z szałwi należy robić odwar czy napar i dlaczego?(jeżeli may do zrobienia lek recepturowy odwar lub napar) Mam różne źródła informacji...bardzo proszę o odpowiedź
    pozdrawiam

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Jeśli dobrze pamiętam, to z szałwii wykonujemy napar:)

      Usuń
  5. Czy szałwię mogą stosować dzieci?:)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. A o jakie stosowanie chodzi.? Wewnętrznie, czy do płukania gardła na przykład?

      Usuń
    2. Szałwia fix do picia, piszą, żeby nie stosować poniżej 18 roku życia.

      Usuń
  6. Czytałam ostatnio że szałwia lekarska zawiera bardzo dużą ilość karnozolu, który jest pomocny w walce z grzybicą ?? W jaki sposób ją stosować żeby sobie pomóc ??

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Rzeczywiście szałwia zawiera lakton diterpenowy- karnozol, który wykazuje własności antybiotyczne. Według badań działanie olejku szałwiowego na na grzyby jest zróżnicowane. Najsilniej hamuje rozwój dermatofitów Microsporum gypseum, słabiej grzybów drożdżoidalnych Candida albicans, a najsłabiej grzybów pleśniowych Aspergillus fumigatus. ( informacje ze strony panacea.pl). Ja sama nie mam jednak aż takiego doświadczenia w fitoterapii, aby ustalić w jaki sposób stosować.

      Usuń
  7. CZWARTEK V TYGODNIA WIELKANOCNEGO



    PIERWSZE CZYTANIE (Dz 15,7-21)

    Sobór Jerozolimski

    Czytanie z Dziejów Apostolskich.

    W Jerozolimie, po długiej wymianie zdań, przemówił Piotr do apostołów i starszych:
    „Wiecie, bracia, że Bóg już dawno wybrał mnie spośród was, aby z moich ust poganie usłyszeli słowa Ewangelii i uwierzyli. Bóg, który zna serca, zaświadczył na ich korzyść, dając im Ducha Świętego tak samo jak nam. Nie zrobił żadnej różnicy między nami a nimi, oczyszczając przez wiarę ich serca.
    Dlaczego więc teraz Boga wystawiacie na próbę, wkładając na uczniów jarzmo, którego ani ojcowie nasi, ani my sami nie mieliśmy siły dźwigać. Wierzymy przecież, że będziemy zbawieni przez łaskę Pana Jezusa tak samo jak oni”.
    Umilkli wszyscy, a potem słuchali opowiadania Barnaby i Pawła o tym, jak wielkich cudów i znaków dokonał Bóg przez nich wśród pogan.
    A gdy i oni umilkli, zabrał głos Jakub i rzekł: „Posłuchajcie mnie, bracia! Szymon opowiedział, jak Bóg raczył wybrać sobie lud spośród pogan. Zgadzają się z tym słowa proroków, bo napisano:
    «Potem powrócę i odbuduję przybytek Dawida, który znajduje się w upadku. Odbuduję jego ruiny i wzniosę go, aby pozostali ludzie szukali Pana i wszystkie narody, nad którymi wzywane jest imię moje, mówi Pan, który to sprawia. To są Jego odwieczne wyroki».
    Dlatego ja sądzę, że nie należy nakładać ciężarów na pogan, nawracających się do Boga, lecz napisać im, aby się wstrzymali od pokarmów ofiarowanych bożkom, od nierządu, od tego, co uduszone, i od krwi. Z dawien dawna bowiem w każdym mieście są ludzie, którzy co szabat czytają Mojżesza i wykładają go w synagogach”.

    Oto słowo Boże.

    OdpowiedzUsuń
  8. Czy Zapach szałwi utrudniał by zasypianie kierowcom w czasie jazdy -Czy bezpiecznie jednak aby stosowac ją w kościele aby nie spać podczas mszy?
    Miłego czwartku życzę

    OdpowiedzUsuń
  9. Czytałem na forum o ziołach-ale bardziej o bolącym zębie -kobietę która jest w ciąży - kilka kobiet doradzało aby nie stosować szałwii bo to niebezpieczne -Co Pani o tym sądzi -Jak taka Pani ma wspomagać się - aby ulżyć w bólu zęba zanim pójdzie do stomatologa-

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Szałwia raczej nie. Na pewno warto jak najszybciej udać się do stomatologa- w dzisiejszych czasach to nie problem, mamy nawet placówki całodobowe.

      Usuń
  10. Tak też myślałem -bo żona będąc w ciąży stosowała szałwię do płukania jamy ustnej-Ale na forum o ziołach przekonywali że to ryzyko - Bardziej trzeba ufać Pani magister - ma wiedzę -i chce pomóc -a nie tylko nastraszyć - wywołać niepokój -pewnie lepiej usunąć czy leczyć chory ząb u stomatologa- ja nie mogę usuwać zębów - tylko najpierw muszę udać się do rodzinnego - bo biorę leki przeciwzakrzepowe --to wiem od Pani doktor - Do lekarza nie dostanę się - jednego dnia - - wiec akurat w moim przypadki szałwia albo Dentosept jeśli nie pomyliłem nazwy - Chyba ze poszedł bym na dyżur do szpitala- dosłownie 2 kroki od mojego domu -Przepraszam za marudzenie -

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Dlatego nigdy nie ma co uogólniać- tak naprawdę zarówno w aptece, jak i u lekarza każdy pacjent powinien być traktowany indywidualnie:)

      Usuń
    2. Dziękuję za wyrozumiałość - gdyby wszyscy tak myśleli - to może ból zęba był łagodniejszy -bo człowiek by się cieszył - że lekarz ma serce - nie denerwuje się że coś musi - zrozumienie przynosi ulgę - wystarczy przypomnieć sobie - jak ktoś z nami rozmawiał - nic nie musi a chce ulżyć - -ja lubię tak dostrzegać pracę - czy uczynki mądrych ludzi-Przepraszam że czasami zasypuje Panią pytaniami zabieram czas - odbieram siłę do innych zajęć nap w domu -może też czasami Panią denerwuję -

      Usuń
    3. Proszę się nie martwić. Nie przeszkadza Pan- ja i tak zawsze odpisuję w miarę wolnej chwili:)

      Usuń