Dna moczanowa - przyczyny, leczenie i wlaściwe odżywianie

Dziś na prośbę dwóch bliskich mi osób, postanowiłam zająć się tematem dny moczanowej. Na początek już tradycyjnie kilka słów tytułem wstępu, czyli...

Przyczyny i informacje ogólne na temat dny

Dna moczanowa to choroba zaliczana do chorób reumatycznych. Można by rzec, że głównym winowajcą jest kwas moczowy. To właśnie jego nadmierne wytwarzanie lub problemy z eliminacją są główną przyczyną choroby. Kwas moczowy odkłada się w postaci kryształków moczanu sodu w stawach i tkankach okołostawowych. Najczęściej dotyczy to stawu śródstopno-paliczkowego dużego palca u nogi, ale inne lokalizacje także są możliwe: staw kolanowy, nadgarstek, łokieć, bądź staw barkowy.

W efekcie pojawiają się charakterystyczne objawy takie jak: zaczerwienienie, uczucie gorąca i obrzęk stawu, a także bardzo silny, rwący ból. W swojej karierze aptecznej raz miałam okazję rozmawiać z pacjentem w fazie zaostrzenia choroby i możecie mi wierzyć na słowo, że jest to ból wręcz nie do zniesienia. Z reguły taki atak bólu pojawia się w nocy i osiąga największe nasilenie w ciągu kilkunastu godzin. Wtedy też czasami dochodzą inne objawy tj. gorączka, dreszcze, czy uczucie ogólnego rozbicia. 

Warto wiedzieć, że poza dną pierwotną, która najprawdopodobniej spowodowana jest czynnikami genetycznymi, mamy również dnę wtórną. Wtedy jest ona związana z innymi współistniejącymi chorobami, takimi jak białaczka, czy choroby nerek, albo pojawia się jako efekt stosowania niektórych leków (np. diuretyków).

Leczenie dny moczanowej 

Niestety do łatwych nie należy. Właściwie zależy ono od tego, z którą fazą choroby mamy do czynienia. 

W ostrym napadzie dny moczanowej celem leczenia jest jak najszybsze zwalczenie bólu, dlatego też stosuje się głównie

1) NLPZ = niesteroidowe leki przeciwzapalne 

2) glikokortykosteroidy (czyli potocznie 'sterydy') - podawane bezpośrednio do wnętrza stawu.

3) kolchicynę (preparat "Colchicum dispert"), która działa szybko i skutecznie, ale... wywołuje często działania niepożądane takie jak: nudności, wymioty, czy biegunkę. Ma także szereg przeciwwskazań, np. współistniejące zakażenia. 
I mała uwaga - w trakcie stosowania kolchicyny należy kontrolować parametry krwi, bo powoduje ona zaburzenia wchłaniania witaminy B12.

W celu kontrolowania przebiegu choroby stosuje się leki normalizujące poziom kwasu moczowego.

Tutaj sztandarowym przykładem jest allopurynol - znany pewnie większości jako "Milurit" (w dawce 100 mg i w dawce 300 mg). Ponieważ jest to lek wydawany z apteki jedynie na podstawie recepty lekarskiej nie będę się wgłębiać w szczegóły. Lek ten ma stosunkowo prosty mechanizm działania - hamuje powstawanie kwasu moczowego, a co za tym idzie zmniejsza jego stężenie w kwi i moczu oraz ryzyko powstawania złogów. 

UWAGA! Podawania leku nie należy rozpoczynać w ostrym ataku dny - bo może on powodować chwilowy wzrost stężenia kwasu moczowego, a mogłoby to nasilić objawy, które i tak są nieprzyjemne dla chorego. 

Czasami zamiast allopurynolu stosowany jest nowszy lek: febuksostat (preparat "Adenuric"), ale niestety nie jest on refundowany, a cena dość zaporowa. 

Farmakoterapia, czyli leczenie dny to jedno, ale druga równie istotna strona medalu to odpowiedni tryb życia i na tym również chciałabym się skupić w tym artykule. :) 

W przypadku dny moczanowej zaleca się:

- ograniczenie spożycia alkoholu (zwłaszcza piwa i mocnych alkoholi, na winko na szczęście raz na czas można sobie pozwolić ;), a także innych używek tj. kawy, czy herbaty)

- zaprzestanie palenia tytoniu

- utrzymanie prawidłowej masy ciała i dbanie o kondycję fizyczną

- odpowiednie nawodnienie organizmu (czyli norma 2 litry płynów na dobę)

- odpowiednią dietę, czyli tak pokrótce unikanie pokarmów bogatych w związki purynowe. Brzmi trochę tajemniczo, ale chodzi o to, aby ograniczyć pokarmy zwiększające stężenie kwasu moczowego, czyli:

PRODUKTY NIEWSKAZANE to:

1) mięso i podroby (wątroba, mózg, nerki, serca), choć w ograniczonych ilościach można sobie pozwolić na chudą cielęcinkę, jagnięcinę, kurę czy królika;

2) wywary i sosy mięsne oraz sporządzane na ich bazie potrawy (zupy, galarety);

3) wędliny i konserwy;

4) tłuste ryby tj. śledzie, szproty, czy sardynki, ale... spożyty z umiarem karp, pstrąg, czy dorsz nie powinien zaszkodzić;

5) suche nasiona roślin strączkowych (groch, fasola, bób, soczewica);

6) ostre przyprawy: pieprz, papryka, ocet, musztarda;

7) czekolada i słodycze z dodatkiem kakao, choć raz na czas można zaszaleć i pokusić się na dżem, marmoladę, konfiturę, czy miód... w końcu jest też jakaś namiastka słodyczy ;);

Na szczęście dozwolony jest każdy rodzaj pieczywa (pszenne, razowe, żytnie), makarony, kasza, ryż, a także mleko i fermentowane przetwory mleczne (jogurty, kefiry) oraz chude, twarogowe sery. Jeśli chodzi o warzywa i owoce, to większość dozwolona, na 'czarnej liście' jest jedynie rabarbar, szczaw i fasolka szparagowa. Zalecane są szczególnie warzywa i owoce bogate w witaminę C.

I jeszcze jedno - niezmiernie ważna jest regularność spożywania posiłków oraz żelazna zasada: ostatni posiłek 3-4 godziny przed snem, ponieważ w nocy zwiększa się ilość zatrzymywanego w ustroju kwasu moczowego. Potrawy najlepiej przygotowywać bez tłuszczu, np. gotować na parze. Przyznam się szczerze, że nigdy nie próbowałam, ale myślę, że to kwestia przyzwyczajenia. Poza tym nie powinno się jeść potraw smażonych, czyli zdecydowane NIE dla schabowego. ;)

Warto również przeczytać:

Hemoroidy

PMS

Na siniaki i obrzęki