Witamina D

Moi drodzy, jak wielokrotnie wspominałam, piszę tego bloga dwa Was, dlatego też temat dzisiejszego posta wybrałam spośród Waszych sugestii. Wielkimi krokami zbliża się lato, zatem dziś będzie o słońcu oraz witaminie D.

Nie chcę Was tutaj zamęczać nazwami, ale tak dla porządku wspomnę, że do witamin z grupy D zaliczamy:

-witaminę D3 (cholekalcyferol), która występuje w organizmach zwierzęcych

-witaminę D2 (ergokalcyferol), która występuje w organizmach roślinnych i grzybach.

Witamina D jest na swój sposób szczególna i wyjątkowa. Dlaczego?  Witaminy to związki chemiczne, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu i których organizm nie potrafi sam wytworzyć, tylko musimy je dostarczać z pożywieniem. Witamina D jako jedna z nielicznych witamin wyłamuje się z tej definicji, ponieważ na drodze prostej reakcji chemicznej powstaje w skórze pod wpływem promieniowania UV. 

Oczywiście decydujące znaczenie ma to, w jakim stopniu promieniowanie słoneczne dociera do powierzchni skóry, a to z kolei zależy od wielu czynników. 
Ważną rolę odgrywają tutaj czynniki środowiskowe takie jak: szerokość geograficzna, pora roku oraz warunki atmosferyczne (ewentualne zachmurzenie). Życzmy sobie więc jak najwięcej słonecznych dni w roku :)

Nie wiem jak Wy, ale ja kocham słońce i jak rano budzą mnie jego promienie, to od razu mam lepszy nastrój. 

W naszej szerokości geograficznej synteza witaminy D w skórze możliwa jest mniej więcej od maja do września, gdy słońce góruje w ciągu dnia powyżej 45-50° nad horyzontem.

Faktem jest, że ilość powstającej w skórze witaminy D zależy także od tego jaka jej powierzchnia jest eksponowana na bezpośrednie działanie promieni słonecznych, czyli od ubrania. Nago przecież chodzić po mieście nie wypada ;) choć gdy czasem w lecie termometry wskazują temperaturę powyżej 30°C może i dobrze byłoby zrzucić z siebie ubranie. ;)

Zdecydowanie niekorzystnie na syntezę skórną witaminy D wpływa stosowanie kremów z filtrami, które znacząco redukują ilość promieniowania UV docierającego do naskórka. Wyłania się tutaj pewien paradoks. Wiadomo bowiem, że stosowanie kremów z filtrami chroni nas przed szkodliwym wpływem promieniowania UV. Do wszystkiego więc trzeba podejść rozważnie.

Jako ciekawostkę podam tutaj fakt, iż skórna synteza witaminy D u osób z ciemną karnacją jest znacząco wolniejsza niż u osób z jasną karnacją. Wydaje się to nieprawdopodobne, a jednak ;) Istotną rolę odgrywa bowiem poziom melaniny czyli pigmentu w skórze. Warto podkreślić także, że intensywność syntezy witaminy D w skórze ulega redukcji wraz z wiekiem, a więc... uwaga seniorzy! Wy jesteście szczególnie narażeni na jej niedobór. 

Pewnie gdybym spytała Was jaką funkcję spełnia witamina D, to większość odpowiedziałaby, że wpływa na prawidłowy stan kości i zębów. Chyba każdemu nasunęłoby się natychmiastowe skojarzenie witaminy D z profilaktyką krzywicy oraz osteoporozy. I słusznie. 
Rzeczywiście witamina D reguluje gospodarkę wapniowo-fosforanową organizmu (wpływ na absorpcję wapnia i fosforu przez układ pokarmowy oraz ich wykorzystanie w budowie kości), uczestniczy w procesie mineralizacji kości i zębów. Dlatego więc główne objawy  niedoboru  witaminy D dotyczą właśnie układu kostnego i zębów i objawiają się krzywicą u dzieci oraz osteomalacją (rozmiękanie kości) u dorosłych. Mało kto jednak wie, że to jest tylko jedna z bardzo wielu funkcji jakie zawdzięczamy tej "słonecznej witaminie" ;) Szybki rozwój biologii molekularnej oraz rozmaitych metod diagnostycznych pozwolił bowiem na odkrycie jej wielu nowych, czasami nawet zaskakujących właściwości i funkcji. 

Badania wykazały udział witaminy D w utrzymaniu prawidłowego funkcjonowania nerwów i mięśni. Regeneruje ona neurony (komórki nerwowe), a także zwiększa masę mięśniową. Wpływ witaminy D na układ nerwowy i fakt, że liczne  receptory dla wit. D stwierdzono w mózgu oraz znacznych obszarach centralnego i obwodowego układu nerwowego, spowodował, że dziś postuluje się o roli witaminy D w zapobieganiu demencji starczej, chorobie Alzheimera itp.

Witamina D wpływa także na układ sercowo-naczyniowy. Jej niedobór pośrednio może  zwiększać ryzyko rozwoju nadciśnienia, a także niewydolności serca. Myślę, że to istotne, bo nadciśnienie tętnicze jest dziś problemem coraz większej liczby osób. Podobnie zresztą jak cukrzyca, ale i przy cukrzycy witamina D ma korzystny wpływ. Są postulaty, że witamina D stymuluje komórki trzustki do wydzielania insuliny. Na dzień dzisiejszy nie wykazano w badaniach korzystnego wpływu suplementacji witaminy D na poziom glukozy we krwi u osób zdrowych, ale na pewno opóźnia ona rozwój cukrzycy w grupie osób z nietolerancją glukozy. Okazuje się natomiast, że przewlekły niedobór witaminy D sprzyjać może zarówno rozwojowi cukrzycy typu I jak i II. 

To jednak nie wszystko. W ostatnich latach podkreśla się rolę witaminy D w profilaktyce i walce z chorobami nowotworowymi. Z czego ona wynika?
Po pierwsze z działania antyproliferacyjnego (hamowanie namnażania komórek), a także z tego, że stymuluje ona apoptozę (śmierć) komórek nowotworowych. Przyznaję, że badania są tutaj bardzo obiecujące. Dziś wiadomo, że poziom witaminy D koreluje z podatnością na choroby nowotworowe, oraz że ekspozycja na promieniowanie UVB (synteza wit D) zmniejsza ryzyko niektórych typów nowotworów. Receptory, przez które działa witamina D, stwierdzono na przykład w komórkach nowotworów piersi, jelita grubego czy jajnika. 
Myślę, że w tej kwestii jeszcze nie wszystko zostało powiedziane i a nóż widelec za parę lat okaże się, że witamina D jest cudownym środkiem w walce z rakiem, którego dotąd chyba nikt nie wymyślił. Oby :) 
Póki co warto wspomnieć, że pochodne witaminy D wykorzystuje się dziś w leczeniu miejscowym łuszczycy, właśnie ze względu na hamowanie podziałów komórek. O łuszczycy jednak napiszę innym razem.

Na pewno wart podkreślenia jest także wpływ witaminy D na odporność organizmu. Mamy już pewne badania, które potwierdziły, że witamina D wzmacnia układ immunologiczny, choć nie jest ich dużo... Na pewno będą kontynuowane, bo sprawa wygląda obiecująco. Myślę, że to ważne, bo pewnie większość z Was nie zdaje sobie sprawy, że środki tradycyjnie stosowane dla wzmocnienia odporności (jeżówka, aloes, preparaty z wątroby rekina) tak naprawdę nie maja póki co udowodnionej skuteczności. 

Tyle o funkcjach witaminy D - sami widzicie, że jest ich mnóstwo. Mam nadzieję, że od dziś nie będziecie kojarzyć witaminy D tylko z prawidłowym stanem kości i zębów ;) 

Pomimo aż tak wielokierunkowego wpływu na nasz organizm, w polskim społeczeństwie niedobór witaminy D jest bardzo powszechny. Zazwyczaj bowiem, z przyczyn o których wspominałam powyżej, skórna jej synteza jest niewielka. A w diecie? Główne źródła witaminy D to tran, mięso niektórych ryb (łosoś, tuńczyk, makrela, śledź), żółtka jaj oraz wątroba. Nie są to raczej produkty, które spożywamy w dużych ilościach, choć... ja na przykład na śledzika po kaszubsku często mam ochotę ;)

Jaki więc z tego wniosek - wzbogaćmy swoją dietę o produkty bogate w witaminę D, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. A jeśli nie lubicie ryb i wątróbki, może warto sięgnąć po gotowy specyfik z apteki. 
Nie jest ich dużo. Dla przykładu wymienię preparat "D-Vitum forte" dostępny bez recepty lekarskiej. Opakowanie 36 kapsułek to koszt około 25 zł. 1 kapsułka zawiera 1000 j.m. witaminy D3 (25 mikrogramów). Na rynku aptecznym mamy także całą gamę preparatów złożonych zawierających witaminę D oraz związki wapnia, jako, że oba składniki wpływają na metabolizm kości. Przykładem jest choćby "Orocal D3".
Polecam jednak zachować przy suplementacji zdrowy rozsądek, bo witamina D należy do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i można ją przedawkować.

Dziś już nie będę przedłużać, ale kiedyś w osobnym artykule napiszę o roli witaminy D w rozwoju niemowląt i dzieci.


Warto również przeczytać:

Witamina C

Ciemna strona słońca

Upalne dni